Poetry

Ang Karamdaman ng Dagat

Tatakbo ang bata sa pampang,
            magtatampisaw,
sisisid sa isang dipang lalim
            at makikita
sa malabong salamin ng matanda
            ang tulya, lumot,
naglalarong maliliit na isda.
            Sasali ang bata sa tagu-taguan ng mga isda,
siya ang taya,
            hahanapin niya sila.
Sisisid muli ang bata, dalawang dipang lalim
            at makikita
sa malabong salamin ng matanda
            ang bahura, taklobo,
mas maraming naglalarong mga pawikan.
            Sasali ang bata sa tagu-taguan ng mga pawikan,
siya ang taya,
            hahanapin niya sila.
Sisisid muli ang bata, sampung dipang lalim
            at makikita
sa malabong salamin ng matanda
            ang pating, balyena,
dugong at pugita,
            naglalarong mga dambuhala.
Sasali ang bata sa tagu-taguan ng mga dambuhala,
            siya ang taya,
hahanapin niya sila.
            Sisisid muli ang bata, isang libong dipang lalim
at makikita
            sa malabong salamin ng matanda
ang lumubog na mga Vinta, ang binhing perlas ng huling Binukot,
            ang natutulog na Bakunawa.
Wala nang naglalarong mga isda o dambuhala.
            Hubad ang dagat sa malamig nitong alon sa ilalim,
dumadaluyong ang kawalan at kadiliman
            tinatangay ang diwa ng musmos sa siphayo ng pag-iisa.
Natagpuan ng bata ang sariling puso
            sa pusod ng dagat na puno ng lihim
at doon niya natiyak
            ang alamat ng lumubog na isla ng mga alaala.
Aahon ang bata sa kawan ng dagat,
            tulad ng paghila sa angkla,
tangan ang bigat ng puso sa nakita
            dahil sa naglahong mga kalaro
at doon niya madaratnan
            na duguan na ang matandang araw
sa kagat ng dapithapon.
            Tatakbo ang bata pauwi,
ang mga naiwang bakas ng paa
            dagling buburahin ng alon
at magiging ulyanin muli ang dalampasigan
            sa matapang na paslit na sumuong
sa puso nito.

Ang Hiniling Ko’y Umulan

Noon, ang mga ninuno nati?y nagdarasal
kay Bathala kapag mayroong matinding tagtuyot
o unos na gumagambala sa nayon;
kaya?t nag-alay sila nang mga awit at sayaw
sa buwan, mga puno?t araw upang masiguradong
maliligtas ang kanilang buong siyudad
laban sa mga sakuna.

Taos-puso silang nagtiwala
sa mga agam-agam at hindi nakikita ?
sa mga elemento?t haka-hakang
walang kasiguraduhan
ang kapayapaan.

Ngayon, patuloy kaming umaasa
na maisasalba pa ang mga pananim
at halaman naming pilit dinaraan
ng kung anong delubyong
hindi naman galing sa kalikasan.

Nagbibitak-bitak na ang aming balat
kasabay ng lupang sinasaka.
Ngayo?y tag-gutom sa aming lugar
na kung saan marapat yumabong
ang mga ani?t pananim,
na kami ang nagtanim, ngunit hindi makain
nang sariling mga bibig.

Kaya?t sinunod ko ang siste ng ating mga ninuno:
nagdasal ako kay bathala?t umawit ng kanta
ngunit ang ritmo ay pasigaw. Naghain ng mga sayaw
ngunit palusong ang mga paa.

Ang hiniling ko?y umulan
upang hindi na gamiting pandilig
ang aming mga luhang gabi-gabi na lamang iniigib ?
ngunit walang panginoong nakinig
sa amin pagtitiis.

Hanggang sa dumating ang panahon ng tag-ulan.
Kay tindi. Kay rahas. Kay saklap.
Ang hiniling ko?y hindi ganito:
ngunit nadiligan naman ang aming sakahan,
gamit hindi tubig, kundi ang sarili
kong dugo.

Cartography

For Andrew

1.

Say that there?s nothing left to plot
And everything has sprawled itself a horizon on a map,
From this time to this place, to this place to this time.
And our sympathies are the revelations that cross
The sections of whole hours and meridians.

Miles away, the Chico river flows in danger.
Its perpetuity threatened into a flooding.
We mourn the drowning of
the same river over and over.
Which will soon be merely a pooling of earth and water on a map.

How did we manage to navigate at a time
When lines on a map were merely rivers and Nara trees?
And the end and edge of property were limited by our ancestor?s sight?
The thought of boundaries were as permissible as osmosis
Of folklore and elder foresight.

The lines resolve in the city?s comfort.
You lie in bed, plotting Biliran
While attempting to arrest its flooding on a map.
Dreaming maps save us from dissolution.
Hoping for the uncharted left in the wake of Yolanda.

There?s something our maps have left to imagination.
A period of suspension where, here,
in the intermediary of thought and plot,
A bare life exists before the solidus:
Only potential, only possibilities, only hope away from home.

Outside, the hibiscus finally blooms.
I cut its flowers that we have anticipated
into their unfurling from bud to crimson then bud again.
We watch their fragile waning,
Relieving themselves of home and place.

Constantly in cusp, merely this bud.

2.

What begs for clarity
Is the fickle distance between
The outline of space and presence.
The widening margin.
The fog of a shadow.

What is swallowed by horizon?
Where do cliffs turn to edges?
When do edges begin roads?

I will take you to the city I grew up in
I will take you to the old stone market.
I will have you smell sights I once got lost in childhood.
There, the rowdy meat vendor.
There, the sunflowers inside bright plastic bins.
There, hangs the everlasting.
And soon the roads float these flowers down
A hill.

I will teach you to negotiate in my space.
I will teach you to haggle for thrifted clothes.
You will speak in between languages of yours and mine.
You will taste the sweetness of rice wine.
There, the old haunt of journalists.
There, the rumors of the city whispered in between the shots of gin.
You will learn the pains of old folks.
And mourn for the felling of the last pine.

Dearest,
These maps can?t reveal
the simultaneity of senses
from this singular view
On top of a mountain.

Amihan

The city only heals if it rains.
Calm, still, quiet: an afterthought.
Lights will illuminate the battered

skins of roads, pedestrian stripes
losing its mundaneness, praying
for the last sole to press on

its body. The vehicles are the first
to go, then stores, leaving empty
rooms, empty floors, empty buildings,

unreachable from the water. It must
be that the city only heals if the rain
a lover of the sky bathes its bed,

the temporary freckled blanket
overlooking the stars, a cemetery
of cemented highways, bridges,

canals busy with their own dying.
Somewhere far away from here,
In Apo, its tongue cleansing

fallen leaves, the city must be
healing in peace, an abandoned
joy, lips aghast in shower, touching

the palms of the wind as if freely
devoid of all those that forget why
the city is a city. It will hum now

as the sky?s ash canvas slowly blinds,
creases in black, watching passersby
curse, hairs drenched from the cold

spring of heaven, and one by one
they?re gone. The next time it pours,
hear in silence the city?s breathing.