Pamainit

Hunyo 2020

Suwaw na ang Adlaw dinhi sa Sitio Camagong, pero kinahanglan nga mogawas, sangat ngadto sa tugkaran sa silingan. Kon lakawon, duha ka minutos. Magsag-ob mi sa karaang tabay sa among sityo. Napawong na sad kagabii ang linya sa tubig. Nahubas ang pundo sa mga baril sa tubig, sama sa paghubas sa panudlanan sa bugas. Maayo kay naa pay gamay para karong adlawa. Wala man god gipadayon ang construction sa condo. Wala koy lain kapaninguhaan. Naa koy gamayng bata, tres anyos, natulog kauban sa akong asawa nga nagmabdos sa akong ikaduha. Maglugaw ko, samtang hinanok pa sila. Maayo ning lugaw aron matipid ang bugas kay asa na man kog ilung-ag ugma? Wala man mi kadawat sa ayuda sa miaging semana. 

Duol ra man, maong wala ko nagdalag quarantine pass, pero nagsul-ob ko sa face mask. Milakat ko nga suot ang pares sa Spartan, nga nindot gyod sa tiil labi nang galukdo ko sa itom nga galon sa tubig nga pinalit lang nako og tag diyes. Naa pay tatak sa Caltex. Dili dangog sa tiil ang tsinelas. Nindot unta magtiniil pero haiton man ang mga bato. Taas na ang linya sa tabay, o mitaas lang kay wala man magsikit ang mga tawo. Naa silay tawag ani, social distancing, usa ka metro ang gilay-on kon maglinya. Nag-mask ang tanan.

Nagsininggitay sa unahan, dapit sa gate sa compound. Nagkahubo-hubo og dagan si Manuel sulod sa ilaha. “Ngano man?” ang akong siyagit ngadto sa kababayen-an nga nagdinagay. Mora gyod og nakakitag abat. “Naay SAF! Nanakop!” Hala! Pauli sa ko kay ang quarantine pass naa sa lansang gisangit sa ibabaw sa karaang TV. Milahos kog dagan apan ang among balay atubangan man gyod sa dalan. Nag-atang ang usa ka SAF. SPO2 Esguerra segon pa sa iyang uniporme. “Nasaan yung quarantine pass mo?” Tagalog diay, miduko ko ug mitudlo sa among balay, unya miingun nga “nag-iigib lang ako nang tubig kasi walang…” nagkanga-kanga ko kay unsa may Tinagalog sa agas… daloy ba kaha? “…kasi walang daloy ang tubig sa gripo.” Kataw-anan paminawon maong nakangisi ko samtang nagrason.

“Loko ka, ha! Tinatawan mo lang ba ang ganitong sitwasyon?” 

Nakat-on ra kog Tinagalog sa TV. Wala man ko katiwas og elementary ngadto sa Lahug Elementary School. Sipat sad gyod ko. “Hindi naman ganon, Chief. Natawa ko kasi hindi ako mahusay magsalita.” Laina paminawon gyod. Makasabot ko og Tagalog, pero dili ko kaantigo moestorya. Paita.

“Wala nang rason, sumakay ka sa patrol!” Gibira niya ang akong siko. Siyempre, nakuratan ko maong migahi ko. “Tigas mo, ha! Ano bang pinagmamalaki mo?” Igo lang ko sa paglingiw. Wala man sad koy ikapanghambog. Wala man gani koy malung-ag ugma. Ang ubang kalakin-an nga kuyog nako sa tabay giapil og sikop sa mga SAF. Nagsag-ob ra man gyod unta mi. Hapit na unta gyod ko maabot kon wala ko maalihi.

Giguyod ko paingon sa multicab nila nga naay mga lingkoran nga nagtalikdanay. Naa didto si Arman, naghukas sa sinina. “Bay, wala sad kay quarantine pass?” Milingo siya. “Unsaon man pagka-quarantine pass nga wala man mi natagaan ana.” Mao sad, naa sa balita, kulang daw ang nadawat sa katawhan. Unya gipangdakop na hinuon. “Naa koy quarantine pass pero ako rang gibilin kay nagsag-ob ra man ko sa karaang tabay, duol ra man.” Ana siya, kabuang kuno kaayo. Basin naa koy sayop kay wala nako madala ang quarantine pass, bisan pag unsa na kaduol. Sayop sad ko kay nakangisi ko kay dili ko kahibawo moestorya og Tinagalog. Mimata na kaha ang akong pares? Mahibu’ng tong wala ko sa balay. Ako sad ang unang pangitaon sa akong anak. Ang hinaling nako para sa lugaw unta, napawong na seguro to.

Wala pay alas siyete sa buntag, pero naa ko sa multicab, nagsinikitay kauban sa ubang dinakpan. Ang wala nako hisabti, hain ang social distancing dinhi sa multicab nga wala man masunod? Dakpon ba kaha mi og usab? 

Akong nadunggan, adto mi dad-on sa plaza, basin naay pamahaw didto kay halos tanan sa mga dinakpan, wala pay kaon. Miingon man god to ang usa ka SAF nga mamainit daw mi sa Plaza Independencia. Kon mao man, maayo diay kay madad-an nako ang akong asawa. Nanga baya to og pandesal. “Tinuod na ang giingon sa SAF nga nay pamainit sa plaza, Bay Arman?” Mibuhakhak man hinoun si Arman. Dako kaayo ang paglingo-lingo. “Ibuwad ta sa init, uy! Mao na ang nahitabo sa mga taga Cabantan gahapon.” Tuod diay, naa man diay to sa balita, nag-push-up ang mga dinakpan. Walay pandesal, pero nay pamainit. Walay kape, pero naay kapait.