Gamhanan ang Paghinumdom Taliwala sa Gahom sa Kalimot

Ang ispesyal nga isyu sa Katitikan nga Paghandom ug Paglimot naglangkob sa personal ug kolektibong kasinatian sa panumdoman. Ang panumdoman nga naghulma sa atong pagkatawo, maoy nagkupot sa atong mga kasakit, kalipay, ug kasaysayan. 

Ang paghandom ug ang paglimot maoy mga buhi nga proseso sa pagsugod pag-usab o pagsalikway sa mga butang nga nagpabug-at sa atong hunahuna. Sayod ta nga ang duha mag-agad usab sa gibug-aton sa kasinatian. 

Sama pananglit sa giingon sa balak ni Merlie Alunan, 

“Lig-onang hunahuna, idaplin ang kabalaka.

Pagtabok mo sa sapa, kalimti nang kataha.”

O sa kadulot sa pisil sa balak ni Alden Arsen,

“Ug sa kahilom nga mikuyanap sa balay 

nasinati gihapon nako ang iyang mga pagpisil.

Mipataliwala sa bukubuko sa akong handurawan.”

Daw duwa nga shatong ang paghinumdom sa balak ni Mark Bonabon nga bisan unsa kalayo ang tugpahan, paningkamotang balikan,

“Susuklon gihapon an kaharayo san gintupaan,

Ngan babalikon an luho nga akon gintikangan.”

Sa atong pagpaningkamot nga mahinumdom, aduna usab kitay kahadlok sa mga panumdoman nga hinay-hinay nang nangapapas—mga ngalan nga nakalimtan ug mga sugilanon nga nag-anam na og kalubong sa kasaysayan. 

Usahay, ang hunahuna, daw estante sab sa kasaysayan diha sa balak ni Gil Nambatac,

“Wala pa ba nangatagak

Ang tinagoang libro-balak

Human sa sunod-sunod

Nga pagtay-og-padugo sa Israel

Sa kayutaang Palestina?”

Ug nga ang paghandom dunay nagkadaiyang pinulongan diha sa balak ni Christian Babera,

“Ug sa pagbadlis niini

kailhanan ko napanas.”

Dunay mga butang nga dili na gayod mabalik sa iyang naandan, sama sa balak ni Sievney Quidet,

“nagtuo ko nga muputi na ug balik. 

inig haw-as, naa gihapon ang kampat.”

Kini nga isyu nasayod nga ang pagpili sa kon unsay angayng kalimtan ug hinumdoman dunay personal ug politikal nga hinungdan. Sa kapaspas sa teknolohiya ug sa dagan sa panahon, dili usab layo nga paspas usab nga mangapanas ang mga mahinungdanong panghitabo sa kasaysayan.

Sayod kini nga isyu sa panagbangi sa paghandom ug paglimot ug sa sanglitanan nga gamhanan ang kalimot, apan labing gamhanan ang paghinumdom.

**

Seoul, South Korea

July 2025