Ang Panugid Alang Sa Buwan

GAHINAM-HINAM na unta ko nga mahakop niadtong bukton aron mabati ang iyang kainit sa bugnaw kong kagabhion apan wala man diay usa kanila ang alang kanako. Gapnod ra man diay sila nga lumalabay. Apan, magpaabot lang gihapon ko kaniya? ang akong kalipay.

Miss! Hapit na ka ma-late, o. Diri lang sakay, sangpit sa drayber sa habalhabal kanako.

Naigking kog kalit sa kasuwaw sa akong atbang ug dali nga gipanalipdan sa akong tuong palad ang akong mga mata nga wala makapangandam. Takdol ang Buwan ug kini nanamin sa itom nga helmet sa mitimbaya kanako nga habalhabal drayber. Dili sayon ang pagharong sa nagpanuslok nga kahayag sa wanang sa namugna niini nga uniberso apan bisag naghiyong gitutokan ko lang gihapon kini kay basin pa diay og siya mabagatan sa akong panan-aw nga nagpangita sa nahimutangan sa iyang biniyaan.

 Ug sa hinay, mipatim-aw ang waiting shed nga namungingi sa mga tinda nga butong ni Noy Lando. Ang mga lingin nga prutas nahimong gagmay nga mga Buwan nga  naghangad ug naghandom nga makauli na intawon sa ilang gigikanan, nasina sa mga drayber sa habalhabal nga nakakitag kapasilonganan niadtong waiting shed. Mibutho na pod ang pedestrian lane sa akong tungod ug ang mga taxi cab nga nagsabay-sabay lang kanako. Ang mga bukton sa sapa nga akong gitamod nahimo na pod nga Dalan A.S Fortuna sa Dakbayan sa Mandaue diin ko siya gihandom ug gipaabot.

Taxi lang ko, Kuya! dala pahiyom nga siyagit nako sa drayber sa habalhabal sa akong atbang.

Nangutkot sa iyang ulo ang drayber tungod kay sa makadaghang higayon napakyas na pod siya sa pagpasakay ug paghatod kanako padulong sa akong opisina sa IT Park. Kada gabii, puno siya sa paglaom apan kada gabii pod sa iyang paghagad kanako nga mosakay kaniya puno pod siya sa kapakyasan sa panahon nga makita na niya ang akong pahiyom.

Iya na lang gisangit og balik ang buakon og pro shield niya nga helmet sa manobela sa iyang motor. Iya kining gihikap-hikap dalang paminti tungod kay sa akong tan-aw mao kiniy iyang gibasol nganong dili ko mosakay kaniya. Bisan gani ang chin strap niini nipis na kaayo ug dili na maseradog tarong inigsuot. Unsaon man god nga props ra man na nila ang helmet kay ang rider nga madakpan nga wala magsuot niini sa biyahe dako mag multa labaw na inig-abot sa Banilad area nga sakop na pod sa Siyudad sa Sugbo. Seguro, kulangan ra ang iyang kita sa motor aron ipalit og bag-ong helmet. Sagad man god niining batan-ong mga drayber nga parehas niyag may-ong wala pa may ikahulog og motor maong mangabang lang usa mentras nagtigom.

Gikuha sa drayber ang panyo nga iyang gipurong-purong sa iyang ulo sa labing kusog niyang puwersa nga hapit na lang malabnot ang kataposang lusok sa iyang buhok aron didto iampo nga unta ang iyang gipangandoy nga pasehero dili na siya trataron nga morag saag nga estranghero. Mitan-aw siyag balik kanako ug miyaka sa mga tindang butong ni Noy Lando.

Sus! Harabas kaayo nang habalhabal. Maayo ra gayod nga di ka mosakay ana nila, Day, tingog nga kalit lang mipatim-aw nga maguwang lag gamay sa hagawhaw.

Si Manang Lagring diay ang nakasaksi sa pagbalibad nako sa drayber niadtong gabhiona. Dako kaayog pagmahay ug kasilag ang maong tigulang sa mga drayber sa habalhabal tungod kay ang iyang umagad nga babaye bag-o lang nadisgrasya niini. Nahibaw-an nga mi-overtake ang drayber sa Ceres sa Norte ug nakuwangan sa pagpabulhot og dagan maong nasaghiran. Tungod sa pag-abaga sa gasto sa ospital, nagbayad lang gihapon sila sa ilang utang sa banko ug sa mga tigpatanto. Wala man itawoy insurance ang maong drayber ug wala pa ganiy lisensya.

Lagi, Nang. Mas ganahan man ko mag-taxi padulong sa opisina. Nilingi ra ko ni Manang Lagring ug mipahiyom og gamay.

Sa tinuod lang dili man ang pagka harabas nga pagpadagan sa mga drayber sa habalhabal ang hinungdan nganong dili ko mosakay kanila. Alang man god nako, ang kamatayon moabot sa bisan unsang higayon. Ang mga aksidente sa dalan usa ra na sa bikil nga gihimo sa uniberso aron anaa lay kapasanginlan ang tawo sa mga panghitabo sa kalibotan.

Harabas man o dili, ako ra gihapon siyang balibaran. Usahay, anaa ra gayod tay gipaabot nga dili mahimong hulipan sa uban.

Ingon sa miambak ang akong dughan sa nagpadulong nga Ken Taxi nga nag-vacant sign sa iyang top light. Nalipay ko tungod kay makaikyas na gyod kos pagsud-ong sa akong gimugnang kasubo sa atbang. Gihunongan ko sa taxi, mitimbaya kanako ang drayber ug nangutana dayon kon asa ko magpahatod. Sa dihang iyang nahibaw-an nga sa IT Park ra ang akong destinasyon, duol ra kaayo ug dili siya makapanguwarta, iya dayon kong gipakanaog ug miingon nga ang iyang biyahe karon padulong man sa airport. Ug sa akong pagtan-aw sa unahan, anaa man diay mga puti nga nag-atang pod og masakyan.

Wala ko makatingog tungod kay sa akong nahibaw-an wala may ruta ang prangkisa sa mga taxi. Bisag asa, mamahimo ra man silang mobiyahe basta dili lang sa lawod o sa panganod. Ug dihadiha, nahinumdoman nako ang akong hilom nga pagbakho sa akong pagka bata. Sa dihang ako na untang sakyan ang salbabida nga minugna sa ligid ni Tatay Eloy, kalit kining gilabni sa silingan nga mga bata tungod kay dili kuno ako ang tinuod nga tag-iya niadto kay dili ko taga didto. Tuod, mamistahay ra mi sa Macaas niadtong mga panahona. Si Lola ug ako maoy estranghero sa mga silingan nga lumad niadtong lugara. Igo ra nakong gitan-aw ang salbabida nga sa hinayng gipalayo kanako. Walay nakahibalo niadto, wala ra ko misumbong kang Tatay apan hangtod karon napreso pa gihapon sa akong dughan kadtong luha nga dugay na unta nakong gipadagayday.

Mitan-aw ang drayber sa habalhabal kanako. Mitindog og kalit, daw gusto niyang hiloton ang matag piang sa akong dughan. Maayo kog mga vital points, Inday. Awa, o, mokalma ra lagi kas akong mga pislit. Pakatulgon tika ug papahuwayon sa akong mga kamot, ang pagarparon niyang tingog nga nabati nako bisan pag wala ko kini madungog. Apan, unsa may iyang mahimo nga kanako igo ra man siya sa pagtambo. Sa akong kasubo dili man siya ang makapahupay kanako.

Gitan-aw ko siya ug miingon sa hilom: Dili man ikaw ang akong gipaabot, Dong. Dili ang imong mga pislit. Nganha ra ka sa atbang kay dili ikaw ang akong gipangandoy nga mohapyod sa akong panit.

Daw nabati niya ang akong hunahuna ug kalit nga nahulog ang helmet nga iyang nasabdan mentras nagtutok kanako sa atbang. Misuway unta kog timbaya kaniya apan labaw ra nga napakyas ang iyang dagway tungod kay ang akong pahiyom usa man ka mensahe nga, Ako usa ka Penelope! Mapasigarbohon ko sa akong pagpaaabot.

Gisundan nako ang pagkatagak sa helmet ug kini natugsaw sa sapa, nagpaanod-anod. Puros gapnod na pod ang akong nakita ug nawala na pod ang Dalan A.S. Fortuna.

Ning, iniglayag nako padulong niadtong lawod, dinhi lang unya ko paabota, ha.

Gipaanod ni Esteban ang iyang mga tanghaga kauban sa iyang pagbiya ug gibilin ang iyang prosa kanako. Matag parapo akong giampingan nga dili mokuyog kaniya tungod kay unsa na lay akong mahandom kon dugay pa nako siyang ikatagbo.

Mananakop kamig metapora ni Teb ngadto sa among minugnang kalasangan. Usahay, kami ra poy magdakpanay. Dihay kausa, akong nasulod ang iyang tutunlan ug nahakop ang iyang kasingkasing pinaagi sa duha ra basong yarok sa Johnny Walker. Igo ra mang miagik-ik ang buing!

Apan, kon siya na pod gani ang mahago sa among dakpanay, iya ra man dayong bitaron ang pisi diin niya gihigot ang akong kasingkasing ug dihadiha siya dayon mapuno sa ihalas nga mga halok ug tigmo.

Si Teb ug ako, usa ka dakong tanghaga sa kalibotan. Nakabasa na ang kadaghanan sa among isigkamugna apan walay ni usa kanila nga nakakita. Wala nila makita ang mga pangos sa among dughan sa dihang nadagma kami sa pagkaratil og dagan aron lang dili makita sa kadaghanan. Usahay, makakaplag kamig langob taliwala sa kalasangan ug didto kami malipayon nga manago. Basta kaming duha lang ang mag-uban, usa na kami ka kompleto nga sibilisasyon sa uniberso. Labaw nga lalim ang kahilom sa himaya!

Teb, nagdamgo baya ko nimo, sumbong ko kaniya sa ikanapulog tulo namo ka adlaw sa pagtago niadtong langob. 

Ug dali nga nitubag si Teb, Hala, ako pod baya, Ning, nagdamgo ko nimo. Giagbayan kuno tika sa?

Sa hawak? Unya, imo dayong sigeg simhot ang akong buhok sa dihang misandig ka nako sa? Naputol ang estorya ni Teb sa akong pagsagbat kaniya. Tuod, nagsumpayay ra gayod to ang among mga damgo.

Sa tanang higayon, parehas mig hunahuna ni Teb. Mangingilad kuno siyas Pier Uno ug magpapilde ba ko kaniya? Aw, ako man pod ang mangingilad sa Pier Kuwatro!

Apan, bisan pag nasinati na kaayo namo ang usag usa, wa man gihapon mi mapul-i sa pagsaulog sa among gugma. Mipaduol pag-ayo kanako si Teb ug mitutok sa akong mga mata. Walay pagkapislok, daw nahadlok nga sa sunod niining pagbuka mawala na ako kaniya sama sa iyang damgo nga ang iyang naabtan usa na lang ka anino. Labaw pa man god ni siya nga romantiko kay kanako bisan pag magsige og pamasangil nga mas una kuno kong nahigugma kaniya. Mibaiid siya pag-ayo nako nga morag miming nga gigutom nga namasin intawon nga itsahag tipik sa grasya.

Teb? di ra man ikaw ug ako ang naa sa akong damgo, tug-an ko kaniya.

Mas gipaduol pa niya ang iyang nawong kanako nga ang among mga ilong na lang gayoy babag aron magdikit ang among mga ngabil. Wala siya magtingog apan nakasabot siya sa akong kabalaka.

Mipadayon ko: Naa daw tay nakit-an nga tabili. Unya atong gipadul-an pag-ayo kay, di ba, ganahan man kaayo ka anang mananapa? Apan, Teb? nahimong Demonyo nga tabili unya gigukod daw ta niini.

Aw, kita na diay kag Demonyo? sagbat pa ni Teb.

Sa libro! ingon ko.

Kalimti na, uy! Wa man gani ta makahibalo kon unsay gyoy dagway sa Ginoo o naa ba gyoy Ginoo, ang Demonyo pa kaha? pinilosopong tubag ni Teb kanako.

Pero, Ning, mao gyod nay kabeliban nako nimo kay surrealist kaayo kag utok. Morag kog nakighimamat ni Derrida kon ikaw ang akong kaestorya ba, kay maayo kaayo kang molikoy, puno pa niya.

Gidukol nako siya ug gibiyaan. Romantiko si Teb apan sa estorya kabahin sa Ginoo o Demonyo dili siya ang klase nga motubay niana.

Apan, iyaha ra gihapong gidakop ang akong tuong kamot ug miingon: Dili tika mahimong biyaan, Ning. Ako usa ang unang modawat sa kawras sa Demonyo kon tinuod man gani na nga mahitabo.

Apan, sa kalibotan sa mga mananakop og metapora, anaay usa ka linalang nga nagpapilde sa iyang kasina, si Alejandro Duhaylangit. Usa pod ni siya ka mananakop og metapora apan nakulangan lag kaisog sa pag-atubang sa mangtas sa iyang kaugalingon maong mas gusto na hinuon niyang molabaw sa uban. Gusto niyang molabaw sa labing maayo ug kini mao ang akong hinigugma nga si Teb. Tungod kay maglisod siyag pilde sa katakos ni Teb sa pagpanakop og metapora, nahunahunaan niya nga ang pagguba sa emosyon ni Teb maoy labing duol nga paagi aron siya magmalamposon.

Kaniadto pa nga nakasabot si Alejandro sa pagpamuwak sa among panaghigalaay ni Teb. Tungod adto, gusto niyang kuhaon ang akong atensiyon aron mapakyas si Teb sa akong gugma ug ako hingpit nga maiyaha. Sa dihang nahibaw-an na sa tanan ang among relasyon ni Teb, gipanabi dayon ni Alejandro nga si Teb nahigugma og babaye nga tag-usa ka libo sa Mango. Hinuon, ako daw ang klase sa labing mahalon sa Mango kay tag-usa ka gatos ra man sagad ang abang sa mga babaye didto. Madala na daw kog Radisson Blu!

Matod pa sa estorya ni Alejandro, nagtakuban ra daw ko nga mananakop pod og metapora aron lang madawat sa ilang grupo. Ang nagsulat sa tanan nakong tampo, si Estaban ra man pod kuno. Matag higayon nga anaay panagtapok, dad-on man ko ni Teb ug pabasahon og balak bisan pag kulang kos kaisog nga mopabuhagay sa akong mga sinulat kaniadto. Si Teb maoy naghatag kanakog kusog. Sa makadaghang higayon, iyang gikuskunis ang akong dughan pinaagi sa pagsaway sa akong mga mugna. Gikan sa? Kuwangan pa man nig pako ang imong balak, hangtod sa? Wa pa man gihapon kay nasuwat nga tinuod nga balak, Ning? aron lang mahagit ug mahimong lig-on sa tanang ibato unya kanako sa napiling arte. Apan, walay usa ka higayon nga dili siya mamawi kanako. Iya dayong ipakita nga anaa koy nahimo nga maayo sa matag tampo nga angay ikapasigarbo. Dili man pod ako ang klase nga maantigong magpapilde sa mangtas sa kaugalingon.

Sa dihang nakatag ang estorya ni Alejandro kabahin kanako, giyam-iran na dayon sa mga tawo ang akong mga mugna. Mituo sila sa talento ug kabangis ni Teb sa pagpanakop og metapora apan wala sila mouyon sa napili niining gugma.

Naghugaw-hugaw lang kanang bayhana sa atong arte. Usa siya ka kagaw. Pwe! Mao kanay singgit sa katigulangan nga mingtuo sa tanang gipakatag ni Alejandro.

Nahibaw-an namo ang maong estorya. Aron walay gubot, mas gipili na lang namo nga magpalayo ug maghimog lasang nga amoa. Mas lig-on ang among mga mugna sa dihang kaming duha nahimong usa. Walay Alejandro ug walay masinahon nga mga tawo.

Usa ka adlaw, giimbitar mi si Teb sa usa ka panagtapok sa mga magsusulat. Gusto nilang pasidunggan si Teb sa iyang makapakurog nga mitolohiya. Wala na gayoy makalupig sa iyang pagpanakop og mga metapora. Tungod kay nagsakit ang tiyan ni Teb kay naghinangol man god og kaon bisag nagutman na, ako na lay mitambong alang kaniya ug gibiyaan sa makadiyot ang among lasang.

Apan, usa pa nako madawat ang sertipiko, gilabni man dayon sa usa ka propesora ang papel nga ako na untang tamoran alang sa akong nasulat nga balak alang kang Teb. Ang maong balak, dili kuno akoa. Wala ko makatingog ug wala makalihok, igo ra nako siyang gitan-aw nga napabelib sa iyang pasundayag. Iya man god nga gikumot ang akong papel ug gibasa kini sa alkohol nga gidali-dali niyag kuha gikan sa iyang bag, giisa ang iyang taas nga palda ug gipahid sa tuhod. Ingon pa niya: Bisag giunsa nimo pagpakalimpyo pinaagi nianang papel nga imong gidala, dili ra gihapon kana ang makaayo sa akong nuka! Naglumbaanay og digwa ang mga tawo tungod kay ang tuhod ni Ms. Lampara, napuno man sa kagid ug mas mitabisay pa ang nagsagol nga pula ug lunhaw nga nana sa iyang pagpahid niini. Manlalaban si Ms. Lampara sa matinud-anon nga pagpadayag sa arte ug gikasilagan niya ang gituhoan nga bakak ako nga magsusulat segun sa estorya nga nakatag.

Makahiubos ang iyang gibuhat apan mas nalisang kos iyang kaabtik sa pagpanakop og metapora. Gusto ko nga mopakpak kaniya. Tungod sa iyang pagtuo sa mga minugna nga estorya ni Alejandro, siya man hinuoy nakakaplag og balak. Si Ms. Lampara ang labaw nga nabulahan kanila.

Nadungog sa tibuok grupo ang gibuhat si Ms. Lampara. Anaay naluoy kanako ug wala makauyon sa iyang gibuhat. Anaa poy midapig kaniya tungod kay gusto ko nilang mawala sa sirkulasyon sa panulat. Apan, bisan usa kanila walay mibelib sa kaisog sa iyang utok. Sa iyang arte!

Daw mangtas nga nasudlag demonyo si Teb sa dihang nakahibalo sa maong panghitabo. Iyang gisulong ang unibersidad diin nagtudlo si Ms. Lampara. Iyang giyab-an og muriatic acid ang tuhod nga gikagid niini dalang siyagit: Akoy unang modawat sa unang kawras sa Demonyo ug dili ang akong hinigugma!

Gisuwayan nakog pugong si Teb apan unsa may akong kusog itandi sa usa ka linalang nga nabuang sa pagpanalipod ug pagpanimalos alang sa iyang hinigugma?

Pagkahuman sa sala nga nagbuhat, nanagan kami padulong sa among lasang. Apan, unsa pa may among katagoan nga hasta ang among konsensiya mao na may buot modakop kanamo?

Nagbasol kas paghigugma kanako, Teb? pangutana ko kaniya.

Kinahanglan kong mopalayo sa pagkakaron, Ning. Dili ka mamahimong mabutang sa alaot tungod kanako, naghangos niyang tubag.

Ning, iniglayag nako padulong niadtong lawod, dinhi lang unya ko paabota, ha? Mosakay ko niining gapnod ug magpaanod. Ayaw, paminawa ang mga nagpaatbang niining sapa, langga, ha. Dili na sila ako. Magpaanod ra gihapon ko niining gapnod pauli kanimo.

Gipaanod ni Esteban ang iyang mga tanghaga kauban sa iyang pagbiya ug gibilin ang iyang prosa kanako. Matag parapo, akong giampingan nga dili mokuyog kaniya tungod kay unsa na lay akong mahandom kon dugay pa nako siyang ikatagbo.

Giiwagan si Teb sa kahayag sa Buwan sa iyang paglayag. Nag-anam siyag palayo kanako. Nahanaw na pod ang among lasang ug langob. Apan, ang sapa diin siya miagi sa iyang pagbiya mao na lay nagpabilin sa akong panumdoman ang anino nga nagpabilin sa akong buhing saad nga magpaabot kaniya.

MILIGID ang helmet padulong kanako. Mihubas na pod ang tubig. Ang Dalan A.S. Fortuna sa Dakbayan sa Mandaue nahilom na. Ugma sa gabii, kon takdol pa gihapon ang Buwan isugid ko lang gihapon sa hilom ang among estorya. Prosa kana nga akong giampingan, siyarog dili mabungol ang Buwan ug itug-an na ang iyang nahimutangan.

Gitan-aw nako ang drayber sa habalhabal nga anaa ra gihapon sa akong atbang ug gikuot ang gamayng papel nga akong gisuksok sa akong bolsa. Nahasulat ang “Ken Taxi 213” nga ang sumpay nga numero dili na maklaro. Nabati nako pag-usab ang kusog nga pagbundak sa pultahan sa sakyanan nga daw gapnod nga gilamba sa tubig sa sapa nga nagpaanod sa Dalan A.S. Fortuna diin nahanaw sa akong panan-aw ang akong hinigugma.

(KATAPOSAN)